Nie znając wartości energetycznej spożywanych posiłków niezwykle łatwo można zaszkodzić swojemu organizmowi. Z tego względu bardzo ważne jest kontrolowanie dobowej ilości przyswajanych kalorii. To przede wszystkim w tym celu opracowano tabele kalorii, które umożliwiają obliczenie wartości energetycznej określonych produktów spożywczych.
Tabela kalorii zwiera wyszczególnione produkty żywnościowe i odpowiadające im wartości kaloryczne w przeliczeniu na określoną o wagę lub objętość danego produktu. Produkty w tabelach kalorycznych zazwyczaj podaje się w 100 gramach lub 100 mililitrach.
Mimo iż powszechnie używa się terminu kaloria (cal), to ściśle rzecz ujmując tabele kaloryczne zawierają informacje o kilokaloriach (kcal). Jedna kilokaloria to jednostka równa 1000 kalorii.
Tabele kalorii wykorzystują wyniki badań nad kalorycznością posiłków, przeprowadzone na początku XX wieku przez naukowców z Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (Unitet States Department of Agriculture). Opracowana przez nich procedura określania zawartości kalorii w produktach żywnościowych wykorzystywana jest również współcześnie. Badana żywność jest spalana w przyrządzie do pomiaru ciepła wydzielanego w procesach fizycznych i chemicznych, czyli w kalorymetrze.
Tabele kaloryczne są podzielone alfabetycznie lub też tworzone na podstawie pewnych grup produktów. Są to warzywa, owoce, produkty zbożowe, nabiał, mięso i słodycze. Taki podział pozwala na ułożenie jadłospisu we właściwych proporcjach: 50% dziennie przyswojonych kalorii powinno pochodzić z produktów zbożowych, 20% z mięsa i warzyw, natomiast pozostałe 30% z tłuszczów pochodzenia roślinnego.
Czasami spotyka się podział bazujący na zawartości kalorii, przedstawiający spis produktów od najbardziej kalorycznych do tych, które zawierają najmniej kalorii, lub odwrotnie. Takie podziały mają na celu ułatwienie wyszukania interesującego nas produktu żywnościowego.
Podstawowa wersja tabeli kalorycznej zawiera nazwę produktu oraz ilość kalorii odpowiadającej konkretnej wadze lub objętości tego produktu. Bardziej rozbudowane tablice kaloryczne oprócz zawartości kalorii w pokarmie zawierają również informacje na temat zawartości białka, tłuszczów nasyconych, tłuszczów nienasyconych oraz węglowodanów. Takie tabele kaloryczne występują pod nazwą tabela wartości odżywczych.
Większość diet odchudzających komponuje się w oparciu o tabele kaloryczne. Na ich podstawie można policzyć, jaka jest łączna wartość energetyczna wszystkich posiłków spożytych w ciągu dnia, a także skomponować niskokaloryczny jadłospis.
